Oryantalist akıma da dahil sayılan Eugene Delacroix’in eserlerinde, Romantizm akımının ilkeleri açıkça görülebilmektedir. O çeşitli sebepler ile doğuyu gezmiş ve doğu kültürünü yakından inceleme fırsatı bulmuştur. Bu incelemelerden edindiği bilgileri eserinde altından fil başlı yatakta; Oryantalik objelerde ve Hint işi başlıklarda, atların koşum takımlarının süslemelerinde ortaya koymuştur. Klasik bir tarihi konu olan kral Sardanapalus’un sarayda intiharını oldukça duygusal bir sahnede düşleyen Delacroix’in asıl başarısı, bu karmaşa ortamının izleyicide uyandırdığı tedirginlik hissiyatı; Sardanapalus’a gözü kaydırdığımızda o kayıtsız tavrının bizde uyandırdığı öfke hissiyatı ve onun hemen sağ üst köşesine doğru baktığımızda dumanların kapladığı sur duvarlarıyla nihayetinde gelen umutsuzluk çağrışımları ile bizi esere dahil etmesidir. Peki Eugene Delacroix bunu nasıl başardı?

Salon Adamı Eugene Victor Delacroix

Ferdinand Victor Eugune Delacroix, 26 Nisan 1798’de Paris yakınlarında doğdu. Ailenin dört çocuğu arasında en genciydi, ondan büyük olan iki kardeşi, kendinden yirmi yaştan daha büyüklerdi. Babası Charles Delacroix, ayrıcalıkları olan bir adamdı ve Eugene henüz yedi yaşında iken hayatını kaybetmişti. Eugune de kariyeri boyunca sosyal yardımların, yoksulluğu ve dürüstlüğü adına verebileceği her avantajın tadını çıkarmıştı. Delacroix’in annesi Victoire Ceben de sanatçı bir aileden geliyordu. Babasının ölümünün ardından annesi Paris’e taşındı ve genç Eugene’i, Büyük Louis Lisesine gönderdi. Annesini de 16 yaşına geldiğinde kaybeden genç Eugene’e, annesinin ona ve geriye kalan kardeşlerine bıraktığı küçük bir miras kalmıştı. (1)

On yedi yaşına kadar klasik konular üzerine eğitim görmüştü, Louevre’daki çalışmaları sırasında ünlü ressamların yapıtlarını inceleme fırsatı bulmuştu ve seçkin, sanatsever aile ortamında müzik ve tiyatro sevgisi kazandı; edindiği davranış biçimleri ve ilişkilerle Eugune Delacroix, tam bir salon adamı olmuştu. 1815’te akademik eğitimli ünlü ressam Baron Pierre Narcisse Guerin’den neo-klasik stilde ders almaya başladı, bu arada tarihsel konuları işleyen Antonine Jean Gros ile tanıştı ve böylece Romantizm ile tanışmış oldu. (2)

Şüphe’den Doğan Romantizm

Romantizm akımını yaratan ortamın başlıca sebebi olan reform hareketleriyle yaşanan hızlı değişimin sanata yansıması, ifade ve düş özgürlüğüne yönelim olarak; tüm sınırlamalardan kurtulma çabası olarak özellikle renk dili ile gerçekleşmiştir. Sanatçılar artık bu dönemde kültürel kaynaklardan veya orta çağa ait eserlerden; güncel olaylardan esinlenip bunu kendi üsluplarıyla harmanlayıp yorumlayabiliyordu. Hatta neyin nasıl olması gerektiğine dair kararları bizzat kendileri vermeye başlamıştı. Yani yarattıkları eserlerde konuya müdahale eden ta kendileri idi. Bu eserinde adeta doğu izlenimleriyle kendi batı üslubunu birleştiren Delacroix, zengin, yepyeni bir kültür yaratmıştır; renk geçişlerini ve perspektifi çok iyi kullanmıştır ve kendi hayal gücünü kattığı trajediyi seyirciye resmen hissettirmeyi başarmıştır.

Burjuvazinin doğmasıyla sanatın hamileri olan sanayi burjuvazilerinin günlük hayatta etkinleşmesi, bilimsel buluşlar ve keşifler; hümanizm ve insan hakları; insan ve doğa ilişkisini sorgulayan ve bunları kitaplarına yansıtan aydınlar; bu sırada patlak veren Fransız İhtilali ve bu dönemde tabir-i caizse aklın, dinin ve felsefenin eleştirisi gibi sebeplerden etkilenen diğer bir çok sanatçı gibi Delacroix de öğrenim hayatında bu gelişmelere şahit olmuş, sanatında özgürlükçü olmuş ve seçtiği konulara müdahale ederek bunları ifade etmiştir. Söz konusu olan tablosunda Tragedya’dan etkilenmiş olup, Ninavo’nın kuşatılmasında intihar eden Asur kralını anlatan tablosunu yapmıştır.

Delacroix’in Perspektifinden Sardanapal’ın Hikayesi

Yunan tarihçi Knidoslu Ctesias’a göre Asur Medeniyeti’nin son kralı olan Sardanapalus, Milattan önce yedinci yüzyılda yaşamış zevkine düşkün halkına ise kayıtsız bir kraldır ve şehvet içinde ölmüştür.

Bu umarsız zevk düşkünlüğü halkın sabrını taşırdığında, düşman devlet Asurlular’ın da desteklediği bir grup isyancı ile Sardanapalus’un halkı, Ninova’ya saldırmak için ayaklanır. Sardanapalus mücadele etse de başarılı olmayacağının farkındadır ve isyancıların eline düşmektense intihar etmeye karar verir.

Delacroix, Goerge Gordon Byrone’un Sardanapalus adlı trajedi oyun eserinden esinlenerek bu tabloyu yaratmak için, Sicilyalı Diodorus gibi eski kaynaklardan, Victor Hugo ve Rossini dahil çağdaşlardan; Etrüstik heykeller gibi daha az belirgin olan Fars minyatürlerinden ve Hint geleneklerinden etkilenmişti. Byron, Goethe’ye adadığı oyununda aslında sarayındaki düşmanları tarafından kuşatılmış Sardanapalus’un sonuna, intiharına değinmek istemişti ancak Delacroix, kralın aynı zamanda dünyevi mallarını ve kadınlarını, yazmalarını, atlarını, köpeklerini ve hazinelerini gibi onu onurlandıran her şeyi yakmaya karar verdiğini hayal etmişti.

Resmin, odun ateşinde ve duygusal olarak kıvranan bedenlerde vurgulanan diyagonal özelliklere sahipliği, aynı zamanda sağ alttan sol üste geçen renklerin yavaşça koyu kırmızıdan ince bir pembeye dönüşümünde, çıplak bedenlerin kremsi etinde ve kralın çiğ beyaz kumaşında da vurgulanır. Şehir yanarken, uzaktan öfkeli bir dalganın tüm saraydaki hiyerarşiyi, cinsiyeti, türleri ve rütbeleri süpürdüğü görünmektedir. (3) 

Delacroix ait olduğu Romantik Dönem’in tipik özelliklerinden faydalanmış ve dağınık hatlarla ve cesur fırça darbeleriyle resmedilmiş bir kompozisyon ortaya koymuştur. Kullandığı renklerin çarpıcılığı, ışık ve gölge zıtlıkları yine Romantizm’ in seyirci üzerinde yaratmaya çalıştığı duygusal etkiyi ön plana çıkarır niteliktedir. Bu şekilde ressam güçlü bir yaşam ve ölüm hissiyatı oluştururken bir yandan da dinamik biçimde dengelenmiş bir estetik bütünlük sunmuştur (4)

KAYNAKÇA

(1) https://archive.org/details/eugnedelacroix00buss/page/6/mode/2up

(2) https://www.biyografi.info/kisi/eugene-delacroix

(3) https://www.louvre.fr/en/oeuvre-notices/death-sardanapalus

(4) https://www.sanatabasla.com/2016/06/sardanapalusun–olumu–the–death–ofsardanapalus–delacroix/

RESİMLER

https://www.artsy.net/artwork/eugene-delacroix-self-portrait

https://tr.wikipedia.org/wiki/Sardanapalus

Diğer yazılarımızı okumak için anasayfamızı ziyaret etmeyi unutmayın!